Wykład prof. dr hab. Andrzeja Zolla pt. „O Konstytucji”

     W dn. 22.11.22. mieliśmy zaszczyt gościć na naszym UTW wybitnego prawnika - b. Prezesa Trybunału Konstytucyjnego i b. Rzecznika Praw Obywatelskich – Andrzeja Zolla.

     I Konstytucję uchwalił polski Sejm 3 maja 1791 roku i chociaż nie miała okazji naprawdę wejść w życie z powodu trudnej sytuacji politycznej (konfederacja Targowicka, kolejne rozbiory), to do czasów dzisiejszych jest ważnym punktem odniesienia do prawodawstwa, parlamentaryzmu i walki o niepodległość.

     Kolejną Konstytucję uchwalono po odzyskaniu przez Polskę niepodległości 21.03.1921r. Została ona napisana w kilkanaście miesięcy, ale też była pechowa, bo w 1926r. nastąpił przewrót majowy i dokonano zmian, które osłabiały demokratyczne zapisy. W kwietniu 1935r. Wprowadzono ustrój autorytarny.

     Po wojnie, w postaci Małej Konstytucji funkcjonowały niektóre zapisy z Konstytucji 1921r. 22.07.1952r. Uchwalono Konstytucję PRL, która powstała w Moskwie i była polityczną deklaracją nowego ustroju. Zawierała mało zapisów o prawach człowieka, nie było niezawisłości sądów i TK.

     Zmiany demokratyczne nastąpiły w wyniku posiedzeń „Okrągłego Stołu” i podjętych tam ustaleń. Odbyły się pierwsze wybory, chociaż nie w pełni demokratyczne, ale rozpoczynające decydujące zmiany w konstytucjonaliźmie i prawodawstwie. Wprowadzono zmiany w obowiązującej Konstytucji: 2-izbowy parlament, urząd Prezydenta i niezależność sądownictwa. Została zmieniona nazwa PRL na Rzeczpospolitą Polską i orzeł na godle otrzymał koronę. Wykreślono sojusz z ZSRR i kierowniczą rolę PZPR. Wprowadzono zapis: RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym prawa obywateli. 01.01.1990r. utworzono Trybunał Konstytucyjny, którego Prezesem został prof. Andrzej Zoll. W 1993r. Zatwierdzono tzw. Małą Konstytucję i rozpoczęły się prace nad obecnie obowiązującą Konstytucją, którą uchwalił Parlament 02.04.1997 i zatwierdzili obywatele w referendum.

     Od kilku lat Konstytucja jest łamana przez Sejm i Prezydenta. Wg art. 7. organy władzy działają na podstawie prawa i w jego granicach. Obywatel może robić to, co nie jest zakazane prawem.

Kontrola władzy jest prowadzona przez niezależne instytucje: sądy, NIK, NBP i RPO.

Obowiązuje trójpodział władzy:

1. władza ustawodawcza: Sejm i Senat

2. władza wykonawcza: rząd i prezydent

3. władza sądownicza

Prezydent ma uprawnienia podpisywania uchwalonych ustaw, wetowania lub skierowania do TK.

Sądy i trybunały mają władzę odrębną i niezależną. W 2017r. Została złamana zasada z art. 187 o powołaniu członków KRS. Obecnie kształt KRS jest sprzeczny z Konstytucją. Skutkiem złamania tej zasady jest powstanie neoKRS i wybranie neosędziów, co stwarza problem z przestrzeganiem praworządności i respektowaniem norm Unii Europejskiej, do której dobrowolnie wstąpiliśmy.

     Podstawowe wartości Konstytucji:

- odniesienie indywidualnej osoby do wolności i praw obywatela oraz niezbywalnej godności każdego człowieka. Godność jest przyrodzona, natomiast wolność może być ograniczona, gdy jest to konieczne.

- Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli. Naród jest zwierzchnikiem Konstytucji a członkiem narodu jest ten, co ma obywatelstwo polskie.

Art. 2 mówi, że obowiązkiem obywateli jest troska o dobro wspólne. Patriotyzm to miłość do ojczyzny, która wyraża się uczciwą pracą, dbałością, przestrzeganiem prawa, ale nie zwalnia też od krytycyzmu wobec nagannych zachowań i działania władz. Patriotyzm nie ma nic wspólnego z nacjonalizmem.

Nie najlepiej jest obecnie ze wspólnotą w naszym kraju. Świadczy o tym niska frekwencja w wyborach, na progu demokracji w 1989r. wyniosła 62% a kolejne wybory nie przyniosły znaczącej poprawy. Słabo rozwija się społeczeństwo obywatelskie, które bardzo sprzyja tworzeniu wspólnoty.

O. Maciej Zięba wyodrębnił 3 filary wspólnoty:

1. AK i jej tradycja

2. Jan Paweł II i jego nauka

3. Solidarność jako ruch społeczny

Niestety, niewiele z tego zostało. AK zastąpili żołnierze wyklęci i promowanie organizacji nacjonalistycznych. Nauki JP II nie były zanadto słuchane ani rozumiane, więc straciły na znaczeniu. Filar Solidarności miał cementować społeczeństwo, ale obecnie podważa się nawet osobę Lecha Wałęsy - jej założyciela i znaczenie Okrągłego Stołu.

     Po ciekawym wykładzie był czas na zadawanie pytań, na które starał się odpowiadać Pan Profesor. Należy dodać, że wykład był wolontaryjny, za co jesteśmy bardzo wdzięczni.

                                                                   Anna Płachta

                                                                         Teatr Ludowy i przedstawienie „ Wszystko o kobietach”

     W niedzielę, 13 listopada mieliśmy przyjemność obejrzeć w Teatrze Ludowym sztukę Miro Gawrana, w tłumaczeniu Anny Tuszyńskiej, „Wszystko     o kobietach”, której reżyserem jest Paweł Szumiec. Role trzech kobiet, przeistaczających się w piętnaście fantastycznie przedstawionych postaci, brawurowo zagrały Marta Bizoń, Katarzyna Tlałka i Beata Schimscheiner. Mogliśmy obserwować różnorodność kobiecych cech, swobodnie poruszając się w życiowej przestrzeni czasu – od przedszkola po dom seniora. Ukazane zostały relacje z innymi kobietami. Począwszy od więzi z matką i siostrą, poprzez przyjaźnie i układy koleżeńskie, aż po wszystkie inne, w które obfituje życie kobiety. Niezwykle ciekawa jest kompozycja poszczególnych scen – opowieści. Są  skonstruowane z przeplatających się fragmentów, by ostatecznie osiągnąć zamierzone zakończenie. Podobnie przeplatają się humor i zaduma, wybuchy śmiechu i chwile wzruszenia, głębokiej ciszy.

              Oszczędność scenografii, kostiumów nie przeszkadzała, wręcz przeciwnie, skupiała uwagę widza na ważkości przekazu. Mam wrażenie, że niejedna z nas odnalazła siebie w którymś ze scenicznych wątków, co dobitnie świadczy o życiowym przesłaniu sztuki.

         Równie ważne jest, że spędziliśmy wspólnie bardzo udany wieczór, za co serdecznie dziękujemy naszej koleżance, Ani Płachcie, dzięki której nasz teatralny wieczór doszedł do skutku.

                                                                                                                                 Ewa Kozłowska

                                                             „Ekstraklasa czyta”

                                                                     wykład z dnia 8 .11.2022

                                                             wykładowca mgr Paweł Piwowarczyk

1. Portfolio autora ogólnopolskiego projektu łączącego kulturę ze sportem pt. Ekstraklasa czyta”

2. Omówienie działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej w Dobczycach

3. Praktyczne wprowadzenie do multidyscyplinarej gry komputerowej „Kahoot”

4. Szczegółowe omówienie projektu „Ekstraklasa czyta”

- próba znalezienia odpowiedzi na pytanie projektowe : „Czy piłkarze ekstraklasy czytają?

- metodologia: wywiady z piłkarzami ekstraklasy i innymi sportowcami

- konkluzje: sportowcy sporo czytają, preferują literaturę o tematyce psychologicznej, z zakresu

dietetyki i finansów, nie lubią czytać o sobie i innych sportowcach- poszczególne kluby mają własne strony internetowe, dotyczące historii klubów, osiągnięć

zespołowych i indywidualnych

5. Aktywizacja czytelnictwa u młodzieży poprzez interesujący spektakl – warsztat pt. „Piłkarze

vice versa Pisarze”

                                                                                                   Opracowała Ewa Wach

  Wykład Pani Adrianny Gajdziszewskiej Uniwersytet Papieski J.P. II na temat:

 "Jak zrozumieć sztukę współczesną", który odbył się dnia 18.10.2022 r.

  wygłoszony na spotkaniu Uniwersytet u Trzeciego Wieku w Dobczycach.

Jak zrozumieć sztukę współczesną? (Jak oswoić się ze sztuką współczesną?)

Na początek pytanie: Co to jest sztuka?

Sztuka - jeśli są w niej aspekty:

- tytuł - cel / funkcja

- tematyka / problematyka

- wizualność

Sztuka to obiekty, dzieła które chcą nam coś przekazać, zwrócić uwagę, uwrażliwić, spowodować pewne przemyślenia, refleksje i w efekcie ukierunkować nasze myśli, działania. Można powiedzieć, że sztuka zawsze odpowiadała na codzienność życia.

 Prehistoria - w sztuce dominują postaci zwierząt, polowania na zwierzęta itp. ponieważ to dominowało w ich życiu codziennym.

 Starożytność - w sztuce widoczne są postaci faraonów, mumifikacje i inne bardzo bliskie myślom o życiu po śmierci.

 Starożytna Grecja - sztuka dotyczy głównie używanych wtedy naczyń, budowanych świętych, bogów.

 Gotyk - tu bliska myślom ludzkim była wiara, a więc w sztuce dominowały katedry, świątynie, obiekty sakralne.

 Renesans - to czas, gdy odchodzi się od wiara, a uwaga idzie w kierunku człowieka, a więc pojawiają się postaci ludzi. Typowa rzeźba z tego okresu "Michał Anioł".

 Barok - nawrót wiary, a więc w sztuce znów dominują kościoły.

 Romantyzm - czasy niepewne, powstania, a więc w sztuce pojawiają się obrazy rozstrzelań ludzi i inne drastyczne sceny, w których stosowano grę światła kolorów podnoszące dramatyzm tego okresu życia ludzi.

 Realizm - okres, w którym uwaga idzie w kierunku pracy ludzi, a więc sztuka zaczyna prezentować pracę, trudności w pracy, wysiłek, ból ciała.

 1839 r. - powstaje fotografia, która zastępuje i upraszcza czynności rzeźbienia, malowania, jednak powstałe dzieła były bardzo statyczne.

 Impresjonizm - najbardziej charakterystyczną cechą sztuki impresjonistycznej było dążenie do oddania zmysłowych, ulotnych momentów - "złapania uciekających chwil". Odrzucono tematy Biblijne, mitologiczne, a zamiast tego pojawiła się wizja codzienności i współczesności. Artyści malowali ludzi w ruchu, w trakcie zabawy, wypoczynku, także w różnych aspektach świetlnych - czego nie może fotografia.

 Surrealizm - artyści tego nurtu kreowali obrazy burzące logiczny porządek rzeczywistości. Często były to wizje z pogranicza snu, fantazji, halucynacji, odsunięte od realizmu, mające widza szokować.

 Futuryzm - założeniem było tu odrzucanie przeszłości i tradycji, a patrzenie w przyszłość i nowoczesność. Kult nauki i techniki, wiara w rozwój ludzkości. Typowy obraz z tego okresu "Dynamizm psa na smyczy", który pokazuje wielką funkcję ruchu, prezentuje fazy ruchu.

 Abstrakcjonizm - odejście od rzeczywistości, to sztuka abstrakcyjna, bezprzedmiotowa, której zadaniem nie było odzwierciedlanie rzeczywistości lecz zachęcanie do myślenia.

 Dadaizm - zerwanie z tradycją i swoboda twórcza. Posługiwanie się absurdem, dowcipem. Przykładem może być "pisuar" wysłany na wystawę w 1917 r. przez Duchampa.

 Suprematyzm - zakładał całkowite oderwanie sztuki od rzeczywistości, maksymalne uproszczeni e form. Ważne było uczucie towarzyszące odbiorowi dzieła, a nie to co obrazuje. Przykładowa praca "Czarny kwadrat na białym tle" Kazimierza Malewicza.

 Hiperrealizm - więcej niż realizm, przedstawianie rzeczywistości z jak największą precyzją (np. malowanie dokładnie według zdjęcia).

 Ekspresjonizm abstrakcyjny - cokolwiek może być sztuką np. chlapanie farbą, malowanie kijkiem, czymkolwiek. W takiej pracy musi być jednak jakiś schemat.

 Konceptualizm - liczy się głównie koncepcja, a nie technika i umiejętności.

Sztuka współczesna - aktualny okres w dziejach sztuki, którego początek umownie wyznaczono na połowę XX wieku (po drugiej wojnie światowej). Nie podlega on jeszcze ustalonym, czasowym podziałom. Na skomplikowany obraz tej sztuki składają się różnorodne ruchy artystyczne, tendencje, manifesty. Początku sztuki współczesnej upatruje się w działalności dadaistów. Sztuki współczesnej nie można zamknąć w jednolitych formułach. Nie istnieją żadne ograniczenia estetyczne czy techniczne w wypowiedzi artystycznej.

Banksy - brytyjski artysta tworzący oryginalną formę sztuki ulicznej łączącą ze sobą graffiti i technikę szablonową oraz odważne często bardzo ryzykowane umiejscowienie swoich prac np. na ulicy.

Joanna Rajkowska - artystka wizualna pracująca w Warszawie i Londynie. W pracy wykorzystuje swoje ciało. Choroba, słabość i niewydolność ciała jest często tłem jej prac. Porusza trudne tematy, które powinny obudzić wrażliwość, poruszyć człowieka np. "Pozdrowienia z Alei Jerozolimskich 2022". Przekraczanie granic życia prywatnego i publicznego są najbardziej kontrowersyjną stroną działalności tej artystki.

Yayoi Kusama - japońska artystka, która swoją twórczość nazywa sztuką obsesyjną. Od 1977 r. mieszka i tworzy w tokijskim szpitalu psychiatrycznym i otwarcie mówi o swoich problemach psychiatrycznych. Jej znakiem rozpoznawczym są krzykliwe wzory najczęściej kropek, którymi pokrywa swoje dzieła (instalacje, kolaże, obrazy, rzeźby). Jej prace często intrygują i prowokują do całkowicie skrajnie różnego odbioru, a przez to działają na odbiorcę dając do myślenia.

Zbigniew Libera i jego "Lego obóz koncentracyjny" z 1996 roku. To połączenie trudnego tematu obozów koncentracyjnych z Klockami Lego, miało zastanowić, poruszyć nasze myślenie.

Marina Abramovic - do wyrażania emocji też wykorzystuje swoje ciało np. siedząc bez ruchu i patrząc w oczy komuś w ciszy (bez słowa). To powodowało różne, nieraz ogromne emocje u ludzi uczestniczących w spektaklu.

Widzimy więc, że sztuka współczesna wyzwoliła się od uzależnień rynkowych. Nie ma żadnych ram ograniczających twórczość artystów współczesnych. W wypowiedzi artystycznej jest całkowita dowolność tematów, technik, środków czy pomysłów na dzieło.

Jak więc rozumieć współczesne dzieła sztuki? Dzieła sztuki powinny na nas działać, a więc po prostu podejdźmy do nich, popatrzmy uważnie na nie i zastanówmy się co chcą nam przekazać, a więc po prostu przeżyjmy je.

                                                                                                                                                                  Opracowanie Zofia Polończyk.

                                              Dzikowy skarb

Dnia 11 października wyruszyliśmy na wycieczkę „Szlakiem legendarnego Dzika”,  sponsorowaną przez Gminę i Miasto Dobczyce.

Wyruszyliśmy z dawnego królewskiego grodu przez wieś Stadniki, której historię przybliżyła nam przewodniczka. W centrum wsi górują zabudowania Wyższego Seminarium Misyjnego Księży Sercanów wybudowane w 1948 roku, a po drugiej stronie drogi stoi Szkoła Podstawowa im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego.

Szukając śladów dawnego osadnictwa, o których pisze w swojej książce „Dzikowy skarb” Karol Bunsch, opisując grodzisko a raczej zamek rycerski, zajechaliśmy na platformę widokową w Gruszowie, aby poszukać wzrokiem, gdzie mógł znajdować się ten obiekt.

Widok  jest bardzo rozległy. Obejmuje szczyty Beskidu Wyspowego (Śnieżnicę, Mogielicę, Łopień, Kostrzę), Beskidu Makowskiego (Kamiennik, Łysinę, Lubomir) a nawet Tatry. Panorama zdominowana jest przez Pasmo Cietnia z charakterystycznym Grodziskiem (618 m n.p.m.). Pasmo otoczone jest prawymi dopływami rzeki Raby, Krzyworzeką i Stradomką.

Na szczycie góry znajdował się wczesnośredniowieczny gród – zamczysko. Może tam tytułowy Dzik, z wyjętego spod prawa łotrzyka, stał się poważnym władyką  i założył swoją siedzibę?

Przejechaliśmy przez Mierzeń, oglądając zabytkowy dwór Jana Banacha, prekursora sadownictwa w tych okolicach.

Następnym przystankiem był skalny grzyb w przysiółku nazywanym Bigorzówka. Powstał w jednolitej ławicy piaskowca ciężkowickiego wskutek wietrzenia intensywniejszego w dolnej części. W Zegartowicach grzyb nazywany jest „wylizanym kamieniem”. Legenda mówi, że został wylizany przez panny, chcące wydać się za mąż. Możliwe, że tutejsze kobiety wykorzystywały go do szorowania garnków z sadzy. Zeskrobywały kamień, a że nie mogły dosięgnąć wyżej – skrobały u dołu, formując kształt grzyba. Inne podania mówią o ostrzeniu kos i noży o dolną część kamienia.

Jechaliśmy też piękną doliną rzeki Stradomki do Krzesławic, gdzie znajduje się „Diabelski kamień” i pustelnia św. Benedykta. Całość tego obszaru obejmuje Park Kulturowy „Dzikowy Skarb” –  projekt Gminy Raciechowice.

Diabelski kamień to ogromny głaz znajdujący się u wschodnich podnóży Grodziska. Skała ma imponujące rozmiary – ok. 65 m długości, do 12 m szerokości i 17 – 25 m wysokości     i naprawdę robi wrażenie. Jej powierzchnia ma niejednolitą formę – występują tu liczne wnęki i pęknięcia, widocznych jest też 5 ciemniejszych zagłębień. Według lokalnych podań są to ślady czarcich pazurów. „Diabelski kamień” sąsiaduje z „Pustelnią Szczyrzycką”, którą do niedawna zamieszkiwali pustelnicy z klasztoru w Szczyrzycu.

Obok diablego kamienia stoi także neogotycka, drewniana kaplica św. Benedykta, wzniesiona w 1886 r.

Deszczyk uniemożliwił nam spacer na Grodzisko. Pojechaliśmy do karczmy „Maria” w Szczyrzycu na piwa warzone według tradycyjnych receptur cystersów. Jeżeli ma się do wyboru 19 rodzajów piw to decyzja jest trudna! Prostszym wyborem jest kawa.

Tę ciekawą i pełną interesujących informacji o naszej okolicy wyprawę przygotowała i prowadziła nasza koleżanka, przewodnik terenowy Teresa Pytlak, która jest również autorką powyższej relacji z wycieczki.