Setną rocznicę odzyskania niepodległości każdy starał się uczcić na swój sposób. Nasze Stowarzyszenie Uniwersytet Trzeciego Wieku, właśnie na tę okazję zaplanował wykład o tworzeniu i kultywowaniu muzyki w Polsce pod zaborami. Uważam, że muzyki powinno się słuchać a nie pisać o niej. Jednak wykład był bardzo ciekawy postaram się bardzo skrótowego go opisać. W tajniki muzyczne Polski w okresie zaborów wprowadził nas prof. Maciej Negrey. Kilka słów o naszym wykładowcy gdyż jest to niezwykle barwna postać.
Muzykolog, kompozytor, wykłada na Akademii Muzycznej w Krakowie m.in.: literaturę muzyczną, historię muzyki powszechnej. Skomponował kilkadziesiąt utworów, głównie kameralnych ale także wokalno-instrumentalnych i orkiestrowych. Zapotrzebowanie na tworzenie muzyki polskiej na ziemiach zajętych przez zaborców było ogromne. Nie do przecenienia w zachowaniu i podtrzymywaniu polskich tradycji i kultury była w tym czasie rola kościoła katolickiego. Tam gdzie obok polskości była wiara, tam polskość się zachowała pomimo represji i prześladowań.
Niekwestionowaną postacią mającą olbrzymi zasługi w tworzeniu polskiej muzyki na terenie Księstwa Warszawskiego był Józef Elsner(1769-1854). Uważa się go za prekursora polskiej szkoły narodowej, ale przede wszystkim zasłynął jako nauczyciel Fryderyka Chopina, którego trafnie uznał za geniusza muzycznego. Honorowe miejsce, które zajął w historii muzyki jako nauczyciel Chopina nie może jednak przesłaniać jego wkładu pracy i zasług dla rozwoju narodowej kultury muzycznej. Jego działalność kompozytorska, publicystyczna i organizacyjna stanowi ważny etap w dziejach polskiej muzyki obejmujący 50 letni okres.
Elsner reprezentuje w muzyce polskiej styl klasyczny, charakterystyczny dla muzyki wiedeńskiej dodaje jednak do niej elementy polskiej muzyki ludowej. Ważne miejsce w twórczości Elsnera zajmuje także muzyka religijna. W 1821 roku otwiera w Warszawie Konserwatorium Muzyczne, w murach którego naukę pobierają późniejsi muzycy i kompozytorzy tacy jak:
Franciszek Lessler
Antoni Radziński
Ignacy Dobrzyński
Oskar Kolberg
Antoni Orłowski
Józef Nowakowski
Józef Krogulski.
Fryderyk Chopin
Uczniowie Elsnera okazali się później wspaniałymi kompozytorami i artystami. Ich dzieła cieszyły uszy i zmysły melomanów nie tylko w Polsce. Ale nie tylko w Warszawie uczyli się a później tworzyli nasi zdolni rodacy. W Księstwie Poznańskim powstaje Towarzystwo Muzyczne w skład, którego wchodzą wielkopolscy muzycy i kompozytorzy:
Antoni Hebel
Karol Pietrowski
Franciszek Ścigalski
Wojciech Dankowski.
Skupiają się oni przede wszystkim na muzyce religijnej, działają w obrębie kościołów i klasztorów, ale tworzą też utwory symfoniczne i pieśni patriotyczne. Na teranie zaboru rosyjskiego w Pałacu Ilińskich w Romanowie powstała pierwsza orkiestra symfoniczna. Ogromny wkład w założenie orkiestry miał Ignacy Feliks Dobrzyński uczeń Józefa Elsnera- kompozytor, dyrygent społecznik. Będąc na terenie zaboru rosyjskiego nie można nie wspomnieć Michała Kleofasa Ogińskiego, którego poloneza ?Pożegnanie Ojczyzny? znamy wszyscy. Obecnie po latach zapomnień, twórczość tych kompozytorów wraca na sceny sal koncertowych i wywołuje zachwyt wśród melomanów.
Pan prof. Maciej Negrey od wielu lat zajmuje się odkrywaniem zaginionych bądź zapomnianych dzieł kompozytorów z czasów rozbiorów. W ten sposób doprowadził do wykonań i nagrań utworów m.in. Feliksa Dobrzyńskiego, Józefa Nowakowskiego, Franciszka Lessla. My z tych odnalezionych utworów mieliśmy okazję wysłuchać koncertu fortepianowego Franciszka Lessla, oraz jedynego ocalałego dzieła Józefa Nowakowskiego(pozostałe nie zostały wydane i spłonęły podczas Powstania Warszawskiego ).
Moim skromnym zdaniem utwory te są równie dobre jak dzieła naszego wielkiego kompozytora i pianisty Fryderyka Chopina. Słucha się ich z ogromną przyjemnością, ale ponieważ nie jestem ekspertem w dziedzinie tego gatunku muzyki pewnie spłynie na mnie fala krytyki.
Stanisława Błaszak