Wykład ?O demokracji" prof. dra hab. Krzysztofa Pałeckiego we wtorkowy wieczór 6 grudnia okazał się najprawdziwszym akademickim wykładem, gdzie słuchacze zostali szczegółowo wprowadzeni w historyczne uwarunkowania rozwoju demokracji.
Początków należy więc szukać w okresie organizowania się życia zbiorowego, po rewolucji agrarno-handlowej i przejściu do życia osiadłego dla ochrony tego co posiadali (Fenicjanie, Grecy, Żydzi, Rzymianie). Rozpoczęto więc zbiorowe budowanie bezpiecznego miejsca z rynkiem tzw. struktury ?polis?. Zaczęła kształtować się podmiotowość społeczna od poddaństwa do obywatelstwa.
Za kolebkę demokracji uważa się Grecję.
To tu swoje reformy przeprowadził Klejstenes w 508-507 roku p.n.e. Ateny liczyły wówczas ok. 400 tys. mieszkańców, po reformach istniały tam następujące organy władzy:
>zgromadzenie ludowe (eklezja) decydowało o ogólnych sprawach państwa, uczestniczyli w nim wszyscy obywatele
> Rada Pięciuset - zastąpiła dawną Radę Czterystu, w jej skład wchodziło 50 osób z każdej fyli. Była organem wykonawczym zgromadzenia ludowego, posiadała inicjatywę ustawodawczą i mogła występować z wnioskami obrad na eklezjach.
>aeropag - rada starszych. Składał się z byłych archontów. Rozpatrywał sprawy o zabójstwo i przygotowywał wnioski na Zgromadzenie Ludowe sąd przysięgłych - badał zgodność projektów ustaw z prawem i rozpatrywał apelacje.
Urzędnikami w systemie Klejstenesa byli:
>archonci, pełniący swe obowiązki przez rok, sprawujący funkcje religijne i sądownicze. Było ich dziewięciu.
>stratedzy - wybierani dowódcy wojskowi, po jednym z każdej fyli (razem dziesięciu).
Jednym z ciekawszych pomysłów Klejstenesa był ostracyzm, umożliwiający usunięcie na 10, potem na 5 lat obywatela, którego działalność polityczną lud uznawał za zagrożenie dla demokracji.
W Europie zaczęło się od demokracji plemion ?Celtów, Wikingów, Sasów, Germanów, Franków. Powstawały monarchie feudalne , z których zaczęły wykształcać inne systemy ustrojowe:
? monarchia absolutna-Francja, Hiszpania, Imperium Osmańskie, Szwecja, Dania, Austria.
? monarchia administracyjna-Portugalia.
? republika-Holandia,państewka włoskie ,
? monarchia parlamentarna-Anglia
Demokracja bezpośrednia przekształciła się w demokrację przedstawicielską gdzie obywatel wskazuje swoich przedstawicieli, którzy przez określony czas (kadencję) sprawują w jego imieniu władzę. W praktyce sprowadza się do wskazania, raz na kilka lat partii, która ma przejąć władzę i wziąć na siebie odpowiedzialność za państwo.
W procesie demokracji obowiązują zasady ogólne, wymieniane najczęściej jako wspierające i decydujące o uznawaniu ustroju jako bardziej lub mniej zbliżonego do ideału:
-zasada aktywizmu-obowiązek uczestniczenia w wyborach;
-zasada lojalizmu- postępowanie zgodne z polityką władz;
-zasada solidaryzmu- pierwszeństwo interesu publicznego przed interesem indywidualnym;
-powszechnego obywatelstwa -wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają do równego traktowania przez władze publiczne;
-zasada konstytucjonalizmu-Konstytucja jest ustawą zasadniczą, podstawowym aktem prawnym, który reguluje życie polityczne, gospodarcze i społeczne w państwie.
-zasada legalizmu- organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
Słabości demokracji najczęściej wymieniane:
a. zasady zbyt idealistyczne
b. trudności w procesie rządzenia
c. sprzeczności w realizowaniu zasad demokracji.
Dostaliśmy solidną dawkę wiedzy, jednak i tak trudno nam zrozumieć co dziś dzieje się u nas z demokracją i kto ma rację.
Stanisława Błaut
O szczegółach sądu skorupkowego:
Głosowano za pomocą specjalnych glinianych skorupek-tabliczek. Każdy obywatel otrzymywał taką skorupkę i pisał na niej nazwisko człowieka, którego chciał usunąć spośród obywateli. Wynik głosowania był nieważny, jeśli głosujących było mniej niż 6 tysięcy.
Znaną w starożytności ofiarą ostracyzmu był polityk i wódz ateński(archont i strateg) Temistokles-twórca potęgi morskiej Aten, który mimo, że wygrał z Persami bitwę pod Salaminą został wydalony z Grecji. Po tułaczce ostatecznie w 465 roku p.n.e. znalazł się na dworze króla perskiego Artakserksesa, który za dobrą służbę oddał mu we władanie ziemie, nad którymi panował jako perski namiestnik. Zmarł ? według Tukidydesa ? śmiercią naturalną, według innych autorów popełnił samobójstwo (otruł się), nie chcąc walczyć przeciwko swoim rodakom po stronie Persów.