24 czerwca 2020 roku po  czteromiesięcznej przerwie odważyliśmy się spotkać osobiście, żeby wspólnie spędzić czas w ten letni dzień. Żeby nie posądzić nas o brak rozwagi dodam, że zarówno na wykładzie, jak i na wycieczce były zachowane wszystkie obowiązujące środki ostrożności wprowadzone w związku z pandemią. Tak więc po ciekawym wykładzie udaliśmy się w niezbyt odległe, ale jakże bogate w zabytki miejsca. Mieliśmy to szczęście że  prof.  Kazimierz Wiech zgodził się przewodniczyć naszej wycieczce dlatego wszystko było dopięte na przysłowiowy ?ostatni guzik?.

    Nasze zwiedzanie zaczęliśmy od Lipnicy Murowanej. Każdy z nas kojarzył tę miejscowość z Niedzielą Palmową i najwyższymi palmami, które tutaj osiągają wysokość nawet 35m i rozsławiają Lipnicę na całą Polskę. Mniej natomiast wiedziało, że ta pięknie położona miejscowość, której historia sięga czasów Łokietka posiada kilka cennych zabytków architektury. Wśród nich wyróżnia się drewniany kościółek pod wezwaniem św. Leonarda. Umiejscowiony jest na skraju zabytkowego cmentarza nad brzegiem Uszwicy. Uroku dodaje mu wiekowy dąb. Średniowieczne  wnętrze zdobione jest bogatą polichromią. Cenne obrazy z ołtarza głównego oraz bocznych skradziono w latach 80 tych,  a odnalezione nie powróciły na swoje miejsce tylko zostały w Muzeum w Tarnowie. Mieszkańcy Lipnicy cały czas mają nadzieję, że te cenne dzieła wrócą na swoje miejsce, które czasowo zdobią jaskrawe kopie.

     Najstarszą Lipnicką świątynią jest kościół św. Andrzeja. Świątynię czterokrotnie trawił pożar, mimo to zachował pierwotną bryłę. W środku zachowały się też cenne zabytki takie jak gotycka rzeźba  Matki Boskiej zwana Piękną Madonną Lipnicką. Zachwyca także barokowo-rokokowa kaplica Ukrzyżowania Pana Jezusa. W Lipnicy znajduje się sanktuarium św. Szymona.  Jest to  niewielki kościół zbudowany w pierwszej połowie XVII w. w miejscu, w którym kiedyś znajdował się dom świętego. Tak niewielka miejscowość może  poszczycić się dwoma  świętymi i jedną błogosławioną osobą. Stąd pochodzą  św. Urszula Ledóchowska  jej siostra bł. Teresa Ledóchowska. Warto także wspomnieć piękny rynek z  podcieniowymi  kamieniczkami.

    Z Lipnicy udaliśmy się do oddalonego o 7 km  Rajbrotu, który  znajduje się w powiecie bocheńskim w gminie Lipnica Murowana. Była to wieś królewska starostwa lipnickiego. Historia mówi, że pierwszy kościół drewniany powstał jeszcze w czasach Bolesława Wstydliwego i jego żony św. Kingi około1261 roku. Kolejny miał powstać około 1320 roku. Ten także się nie zachował. Obecny pochodzi z 1511 roku. Do najcenniejszych zabytków w jego wnętrzu należą zachowane z poprzednich świątyń:

Madonna z dzieciątkiem Jezus

Wizerunek Chrystusa Zmartwychwstałego

Scena Męki Pańskiej w tęczy

W barokowym ołtarzu umieszczona jest Matka Boska z dzieciątkiem i młodocianym Janem Chrzcicielem

Kamienna ambona.

     Do lat 50 w otoczeniu kościoła znajdowały się: stary spichlerz, budynek plebanii, dzwonnica z XVI w. co razem tworzyło unikalny zespół architektury drewnianej. Niestety do tej pory zachowała się tylko dzwonnica a spichlerz przeniesiono w inne miejsce.

      Następne miejsce na naszej trasie architektury drewnianej to Iwkowa. Mały kościółek pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny  znajduje się w obrębie cmentarza. Posiada wspaniale zachowaną polichromię przedstawiającą 12 apostołów, najświętszą Marię Pannę oraz sceny Męki Pańskiej. Główny ołtarz zdobią pochodzące z 1688 r. rzeźby przedstawiające Najświętszą Marię Pannę oraz św. Elżbietę, które zaliczane są do najcenniejszych zabytków miejscowej sztuki ludowej.    

       W drodze do ostatniego miejsca, które mieliśmy zwiedzić przejeżdżaliśmy przez miejscowości, które zostały nawiedzone przez powódź. Szczególnie  wstrząsnął nami widok zniszczonego Łapanowa. Aż nie chce się wierzyć,  że tak mały potok jakim jest Stradomka może wyrządzić tyle szkód.

       Szczyrzyc  natomiast przywitał nas słoneczną pogodą i zaraz nastroje  nam się poprawiły. Miejscowość znana jest ze względu na znajdujący się tutaj klasztor cystersów, który funkcjonuje od 1243 roku. Cystersi przybyli do  Szczyrzyca z Ludźmierza budując tutaj klasztor kościół oraz przyklasztorne gospodarstwo tworzące  unikatowy zespół architektoniczny. Obecny kościół powstał w 1620 roku. W jego pięknym wnętrzu znajduje się słynący łaskami obraz Matki Boskiej Szczyrzyckiej. Sanktuarium  szczyrzyckie  należało kiedyś  do najbardziej znanych w Polsce. Znajdują się w nim: cenny wizerunek Pana Jezusa ukrzyżowanego, stara chrzcielnica oraz piękne organy. Do budynków klasztornych przylega Dom Opata, w którym znajduje się wiele cennych eksponatów. Szczególną uwagę zwraca jedna z trzech istniejących kopii mapy świata, której oryginał spłonął w Niemczech. Po obiektach oprowadzał nas zakonnik, który z humorem starał się nam przedstawić życie w klasztorze -nie zabrakło także wspólnej modlitwy przed cudownym obrazem Matki Boskiej Szczyrzyckiej oczywiście za  wszystkich słuchaczy UTW. Po przeżyciach duchowych zostało nam tylko zjeść wspólny obiad w miejscowej restauracji oraz napić się  słynnego piwa, które kiedyś było wytwarzane w przyklasztornym browarze ?obecnie prywatnym.

     Myślę, że wszyscy uczestnicy wycieczki zgodzą się ze mną, że warto było porzucić obawy i lęk przed nieznanym i zwiedzić te piękne miejsca.

                                                                                                               Klasztor w Szczyrzycu  /więcej zdjęć w zakładce Galeria/

                                                                                                                                                                                      Stanisława Błaszak

    W dniu 24.06. mieliśmy możliwość uczestniczenia w wykładzie prof. dr hab. Kazimierza Wiecha na temat ochrony roślin w ogrodach przydomowych.

Aby móc działać, najpierw należy zdiagnozować chorobę lub szkodnika. Wiosną w sadach możemy spotkać następujące szkodniki:

• kwieciak jabłkowiec ? przerzedza kwiaty, gdy kwitnienie jest zbyt obfite, czyli spełnia pożyteczną rolę

• kwieciak gruszkowiec ? też jest pożyteczny przy bogatym kwitnieniu

• owocnica jabłkowa ? także przerzedza zawiązki owoców, jednak gdy jest jej za dużo, można stosować lepy

• nasionnica trześniówka ? występuje na wiśniach i czereśniach: muchówki składają jaja, z których powstają białe larwy

Sposoby na pozbycie się larw:

• zebrać wszystkie owoce naraz i nie dopuścić, żeby spadły na ziemię, bo gąsienice przetrwają do następnego roku

• rozłożyć siatkę lub włókninę, aby je zebrać i zniszczyć

• zawiesić kolorowe lepy, aby je zwabić i zutylizować

Owocówka śliwkóweczka składa jaja w owocach i larwy, które powstają, zostawiają brązowe odchody, tak że śliwka nie nadaje się do spożycia. Aby temu zapobiec, stosuje się na pniach opaski z tektury falistej 30 cm nad ziemią w VII ? VIII, gdzie szkodnik składa jaja. Trzeba też zgrabić ściółkę, aby zniszczyć gąsienice.

Kistnik malinowy powoduje robaczywienie owocu u jego nasady, więc łatwo się go pozbyć. Rosnące w pobliżu niezapominajki odstraszają kistnika.

Zwójki liściowe tworzące się na końcach pędów najlepiej obrywać lub obcinać, podobnie postępujemy z mączniakiem (biały nalot na liściach).

Kędzierzawość liści brzoskwiń ? można jej zapobiegać przez opryski miedzianem (jest dopuszczony w rolnictwie ekologicznym) wczesną wiosną przed wypuszczeniem pąków.

Mszyce ? jest ich wiele rodzajów, najlepiej zwalczać opryskiwaniem z wyciągów czosnku, cebuli i pokrzywy.. Jeśli mszyc jest niedużo, można je zlikwidować ręcznie.

Wykład z powodu ograniczonego czasu nie wyczerpał wszystkich zagadnień, tak że możemy liczyć na ciąg dalszy. Mamy nadzieję, że słuchacze naszego UTW wykorzystają podane wyżej informacje.

                                                                                                                                                        Anna Płachta

    16.06.2020 roku odbyło się ostatnie wtorkowe spotkanie studentów UTW w Dobczycach.  Mimo pandemii koronawirusa, z zachowaniem zasad bezpieczeństwa, odbyło się Zebranie Ogólne sprawozdawcze i zakończenie kolejnego roku akademickiego podsumowujące całoroczną pracę.

     Wybrano przewodniczącego oraz protokolanta Zebrania. W przygotowanej prezentacji pani prezes Stanisława Błaszak przedstawiła dokonania minionego roku. Przypomniała, że rok akademicki rozpoczęliśmy uroczystą inauguracją w dniu 8 października 2019 roku. Wykład inauguracyjny ?Pustynne miasta Ameryki? wygłosiła prof. dr hab. Anna Grabowska-Pałecka. Udało się zaprosić ciekawe osoby do przeprowadzenia wykładów o różnorodnej tematyce m. innymi:

 -Fałszerze dzieł sztuki  

-Znaczenie ziół w życiu człowieka

-Żagle żywioł i ja

-Kobiety Napoleona

-Kaniony Ameryki  Południowej

-Lekcje długowieczności od ludzi  żyjących najdłużej

-Manipulacja medialna ?jak media działają na odbiorcę w dobie społeczeństwa internetowego

-Odnowa zdrowego życia ?Polska koncepcja zdrowego życia

-Świat motyli

-Gorące miejsca bioróżnorodności ?Afryka Południowa

     Dwa ostanie wykłady odbyły się online, gdyż z powodu panującej pandemii zamknięto szkoły i wprowadzono liczne ograniczenia. Wykłady wygłoszone przez prof. K. Wiecha  były bardzo ciekawe, uzupełnione pokazem slajdów własnego autorstwa.

     Oprócz wykładów i spotkań okolicznościowych odbywały się zajęcia z języka angielskiego, gimnastyki, zajęć plastycznych oraz tanecznych. Duża grupa zainteresowana polepszeniem umiejętności obsługi  smartfona mogła skorzystać z udziału w warsztatach prowadzonych przez p. Pawła Reszkę (społecznie). Coroczne Spotkanie Noworoczne połączone było z bardzo ciekawym opowiadaniem prof. K. Wiecha o kolędach polskich i ich twórcach. Z przyjemnością słuchacze posłuchali starych przebojów w wykonaniu artysty muzyka Jacka Kotarby.  W minionym roku była zorganizowana wycieczka na Suchą Polanę, Rejs po Zalewie Dobczyckim, wyjazd na termy Chochołowskie oraz na koncert Zespołu Mazowsze.   

    Następnie przewodnicząca Komisji Rewizyjnej odczytała protokół z przeprowadzonej kontroli finansowej. Komisja stwierdziła, że gospodarka finansowa była prowadzona zgodnie z zasadami rachunkowości  i  oceniła pracę Zarządu pozytywnie.

  Tak minął  kolejny, siódmy już  rok akademicki.  Mimo to, 24.06.2020 organizowana jest jeszcze wycieczka ?Szlakiem architektury  drewnianej? pod przewodnictwem prof. Kazimierza Wiecha oraz wykład   "O sposobach ochrony roślin w ogrodach przydomowych".

Wszystkim życzę udanego wypoczynku !                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Teresa Michałowska

   W dniu 26 maja mieliśmy przyjemność obejrzeć online wykład naszego zaprzyjaźnionego Profesora o jednym z 25 na świecie gorącym miejscu bioróżnorodności. Znajduje się ono w RPA, w  jej południowo ? zachodniej części. 

Mieszkając w Polsce wydaje nam się, że mamy bogatą przyrodę, różne ekosystemy tworzące się w górach i na nizinach, w lasach, na bagnach i pojezierzach, nad morzem. To prawda, ale to mała cząstka tego bogactwa gatunków, które można spotkać w Państwie przylądkowym RPA.

Bioróżnorodność to połączenie różnych roślin, zwierząt, bakterii, organizmów żywych w jedną całość. Zróżnicowanie występuje na wszystkich poziomach i we wszystkich gatunkach.

Rodzaje bioróżnorodności:

• gatunkowa

• ekologiczna ? funkcjonalna

• siedliskowa

• ekosystemowa

Na Ziemi istnieje ok. 2 mln gatunków roślin i zwierząt, w Polsce ok. 60 tys. W Państwie Przylądkowym 8,5 tysiąca gatunków roślin, czyli połowa z całej Afryki. 

Inne znane ?gorące miejsca? m.in. to Himalaje, wyspy Morza Śródziemnego, Andy, Nowa Zelandia, Ameryka Środkowa, Południowa Azja.

Cechą charakterystyczną jest występowanie gatunków endemicznych, czyli istniejących tylko w tym miejscu.

Państwo Przylądkowe znajduje się w okolicach jednej ze stolic ? Kapsztadu. Drugą stolicą jest Pretoria.

Fynbos (wspaniały busz) ? formacja roślinna tego rejonu. Składają się na nią:

•  srebrniki i protee ok. 100 gatunków,

•   wrzośce ok. 650 gatunków (w Polsce 15)

•  rześcinowce ok. 370 gat. (na całym świecie 570 gat) różnego rodzaju trawy

•  pelargonie ok. 125 gat. (na świecie 250) dorastają do 2m wysokości

W tym rejonie ok. 100 lat temu założono Ogród Botaniczny Kirstenbosch wykorzystując istniejące bogactwo roślinności. Połączono florę schodzącą z Góry Stołowej z występującą u jej podnóża. Można zobaczyć tam wspaniałe okazy roślin: baobaby, sagowce, agapanty, aloes drzewiasty, srebrniki protee- przepiękne, kolorowe kwiaty, a także plątaninę pni dzikiego migdała.

Żyją tam także zwierzęta takie jak: strusie, antylopy, pawiany niedźwiedzie i pingwiny przylądkowe okupujące wody Przylądka Dobrej Nadziei. Dla ochrony rzadkiej antylopy bontebok utworzono park narodowy Bontebok.

Całość wykładu zilustrowały piękne zdjęcia z tego miejsca, które były jego dopełnieniem.

Jesteśmy wdzięczni Panu Profesorowi za tę namiastkę spotkania, jakie mogliśmy odbyć szanując obecne ograniczenia. 

                                                                                                                                                                                   Anna Płachta

  W dniu 5 maja, za pomocą specjalnej aplikacji mogliśmy na naszej stronie internetowej wysłuchać wykładu on-line profesora Kazimierza Wiecha.

     Pan Profesor od dawna współpracuje z naszym UTW i nawet w okresie pandemii wygłosił bardzo ciekawy wykład, oczywiście zrobił to pro bono. Dzięki temu długą przerwę w wykładach udało nam się w minimalnym stopniu wypełnić.

     Dowiedzieliśmy się, że motyle to druga po chrząszczach najliczniejsza grupa owadów i liczy około 175 tysięcy gatunków. W Polsce żyje około 3 tysięcy gatunków.

Motyle dzielimy na: dzienne i nocne czyli ćmy. Głównie różni je tryb życia i wygląd. Motyle dzienne są jaskrawo ubarwione, ćmy zaś są szare. Wielkość motyli jest zróżnicowana i wynosi od paru milimetrów do nawet 30 cm. W Polsce największy okaz to pawica groszkówka, która ma rozpiętość skrzydeł 12-15 cm. Długość życia motyla w stadium owada dorosłego wynosi kilka tygodni. Niektóre dzienne motyle przepoczwarczyły się w sierpniu, następnie zimują w stadium dorosłego motyla, a wiosną odzyskują aktywność i żyją w tym stadium 9-10 miesięcy. Motyle mogą być szkodnikami, ale tylko w stadium gąsienicy. Do najgroźniejszych szkodników warzyw zaliczamy: bielinka kapustnika ,bielinka rzepnika, piętnicę kapustnicę. Natomiast najgroźniejsze dla upraw sadowniczych są: owocówka śliwkóweczka, zwójka liściowa czy pierścienica nadrzewna.

W 2012 roku do Polski przybyła z Chin ćma bukszpanowa, efektem czego jest wyginięcie prawie  90% bukszpanów.

    Dorosłe motyle posiadają ssący aparat gębowy i spożywają płynny pokarm w postaci nektaru ,wody z solami mineralnymi i soków roślin .

Gąsienice motyli posiadają gryzący aparat gębowy, którym zjadają różne części roślin, powodując straty w uprawach.

Nawet z własnych obserwacji możemy zauważyć, że widzimy wokół nas coraz mniej motyli. Powodów jest kilka:

• gwałtowny rozwój komunikacji

• zakładanie lamp oświetleniowych w pobliżu parków skwerów zagajników

• wycinanie starych sadów będących ważnym miejscem rozwoju gąsienic

• intensywna zabudowa wokół miast

• kolekcjonerstwo - odławianie rzadkich gatunków motyli

• zaorywanie ugorów i miedz

• masowe stosowanie pestycydów

• uprawa na ogromnych powierzchniach takich gatunków jak: kukurydza,  zboże czy ziemniaki,  nie mające dla motyli żadnych wartości.

Sami możemy pomóc przetrwać wielu gatunkom motyli siejąc łąki kwietne, nie stosując pestycydów, tylko biologiczne środki ochrony roślin, dzięki temu świat będzie bardziej kolorowy a przez to piękniejszy.

I ten piękny świat, jakże dziś rzadki, mogliśmy podziwiać oglądając prezentację przygotowaną przez profesora Wiecha, za co jesteśmy mu bardzo wdzięczni.

                                                                                                                           Stanisława Błaszak