23 czerwca 2025 r. Członkowie SUTW w ramach programu Senior w Muzeum zwiedzili Muzeum Żup w Wieliczce dzięki inicjatywie Koleżanki Teresy Szczepkowskiej.
Oprócz zwiedzenia muzeum była okazja zrelaksować się i pooddychać "solnym" powietrzem.
Dziękujemy Teresce za tak interesujące i prozdrowotne spędzenie czasu.
W dniu 10 czerwca 2025 r. odbyło się Zebranie Ogólne Członków po 3 letniej kadencji Zarządu.
Protokół z zebrania dostępny dla Członków w dokumentacji Stowarzyszenia.
W rezultacie wyborów na następną kadencję zostali wybrani Członkowie Zarządu:
Prezes - Wanda Balcerzak-Żółtowska
Sekretarz - Ewa Kozłowska
Skarbnik - Beata Korzeniowska
Wszystkim Członkom SUTW w Dobczycach życzymy owocnych i interesujących następnych lat w Stowarzyszeniu
Zarząd
W dniu 3 czerwca 2025 roku pojechaliśmy na wycieczkę z cyklu Poznajemy Małopolskę, w ramach projektu "Senior z kulturą i historią za pan brat". Pierwszym etapem była Krynica. W paru spotkaliśmy się z przewodniczką, która barwnie opowiedziała o początkach Krynicy jako zdroju i ludziach zasłużonych dla powstania uzdrowiska, bo do połowy XIX wieku Krynica była niewielką łemkowską wioską. Doniosłą rolę dla Krynicy odegrali: profesor Józef Dietl - uważany za ojca polskiej balneologii, który między innymi rozpropagował i sklasyfikował wody lecznicze, oraz doktor Mieczysław Dukiet, położnik i balneolog, który zajął się leczeniem niepłodności w uzdrowisku. Idąc dalej deptakiem zobaczyliśmy odlany z brązu pomnik Nikifora Krynickiego w towarzystwie psa a przewodniczka przybliżyła nam postać tego niezwykłego artysty samouka. Nieopodal napotkaliśmy pomnik
B. Kaczyńskiego siedzącego na krzesełku oraz obok, dwa puste krzesła, które wprost zachęcały do zrobienia pamiątkowego zdjęcia z nim. Bogusław Kaczyński przez wiele lat był związany z Krynicą, gdzie pełnił funkcję dyrektora Festiwalu im. Jana Kiepury. Tuż obok zobaczyliśmy popiersie wieszcza Adama Mickiewicza z młodą Litwinką a po chwili weszliśmy na aleję gwiazd opery i operetki. Mają tu imienne tabliczki między innymi soliści: Jan Kiepura, jego żona Marta Eggerth, Alicja Węgorzewska oraz pomysłodawca festiwalu kiepurowskiego Stefan Półchłopek. Przechodząc bulwarami Dietla, przewodniczka zwróciła naszą uwagę w kierunku pięknych, zabytkowych willi: Białej Róży, Węgierskiej Korony, Witoldówki, Wisły.
Spod Pijalni Nowej przeszliśmy do muzeum Nikifora, które mieści się w willi Romanówka.
Obejrzeliśmy imponującą kolekcję obrazów Nikifora malowanych w latach 20. i 30. XX wieku: pejzaże miast z cerkwiami, stacje kolejowe, dworce, budynki, autoportrety oraz skromne pamiątki po artyście. Artyście, który dzisiaj należy do grona najwybitniejszych w świecie malarzy naiwnych-prymitywistów. Równie ciekawa była dla nas projekcja filmu z udziałem malarza.
Kolejnym etapem wycieczki była podróż kolejką linową na Górę Parkową. Niestety, pogoda nie dopisała, siąpił deszcz, nie mogliśmy zobaczyć wspaniałej panoramy Beskidu Sądeckiego. Okazało się jednak, że kilka dni wcześniej udostępniono nową atrakcję dla zwiedzających: Polanę muzyki i światła. W efekcie współpracy artystów krajobrazu i specjalistów multimediów powstało czarodziejskie miejsce, gdzie spotykają się przyroda, światło i dźwięk. Spacerując po alejkach zobaczyliśmy wykonane z barwnych roślin figury kuracjuszy nadnaturalnej wielkości, rzeźby roślin i owadów, kwiatowe popiersia, replikę retro-samochodu i roweru.
Po smacznym i sytym obiedzie udaliśmy się do Powroźnika. O najstarszej w polskich Karpatach cerkwi św. Jakuba Apostoła z pasją i znawstwem opowiedział nam kustosz Paweł Kącki. Ta greckokatolicka cerkiew została zbudowana około 1600 roku a obecnie jest świątynią kościoła Rzymskokatolickiego. Jest najcenniejszym zabytkiem kultury łemkowskiej. W 2013 roku została wpisana na listę światowego Dziedzictwa UNESCO. Mieliśmy okazję podziwiać niezwykłą polichromię z początków siedemnastego wieku, barokowy ołtarz z ikoną Matki Bożej z Dzieciątkiem, osiemnastowieczny ikonostas choć rozcięty zachowany w całości, cenne ikony umieszczone na bocznych ołtarzach, rokokową ambonę i inne bezcenne zabytki sztuki sakralnej. Kolejnym celem wycieczki był Ogród Biblijny otwarty od 2015 roku przy kościele parafialnym św. Józefa Oblubieńca NMP w Muszynie. Na ten niezwykły ogród składa się 5 mniejszych ogrodów tematycznych. Są to: Ogród historii zbawienia, Ogród krajobrazów biblijnych, Winnica Pańska i nauka proroków, Dziecięcy ogród biblijny i Ogród zakochanych. Każdy z nich jest jest miejscem edukacji i refleksji, starannie zaprojektowany skłania do zadumy i modlitwy.
Następnie udaliśmy się deptakiem do centrum Muszyny, która ma status miejscowości uzdrowiskowej. Znajdują się tu pijalnie wody mineralnej, liczne sanatoria i parki. Każdy kojarzy: jak Muszyna to woda mineralna muszynianka. W centrum miasta powitał nas zrewitalizowany rynek, odbudowany ratusz oraz skwery pełne kwitnących kwiatów. A zamek położony na wzgórzu, pozostał przez nas niezdobyty z powodu niesprzyjającej pogody.
Tylko klimatyczna kawiarnia Szarotka, wygląda tak samo jak przed laty: pełna koronkowych serwetek, winylowych płyt na ścianach, zapełniona książkami i starymi zdjęciami.
Po chwili odpoczynku, po kawie i lodach udaliśmy się w drogę powrotną do naszych domów.
Renata Chitry
O tym, który wyszedł z cienia – Caravaggio
Bohaterem kolejnego wykładu Pani Adrianny Gajdziszewskiej był Caravaggio, a dokładnie Michelangelo Merisi da Caravaggio. Choć nazwisko mogłoby sugerować, iż z miejscowości Caravaggio właśnie pochodzi ten znakomity malarz, to prawdziwym miejscem urodzenia artysty był Mediolan. A stało się to dokładnie 29 września 1571 roku. Do miejscowości Caravaggio przeprowadził się w wieku 5 lat. Pochodził z zamożnej rodziny. Jego ojcem był Ferma Merisi – architekt i dekorator wnętrz, pracujący dla znamienitych domów Sforzy i Colonny. To te rody wspierały rodzinę Caravaggia po śmierci Merisiego. Matką malarza była Lucia Aratori.
Jako trzynastolatek trafił do warsztatu Simona Peterzana. Tam przez cztery lata pobierał nauki. I już w tym okresie, jako młody chłopak, wykazywał się niezwykłym i nowatorskim wyczuciem pędzla. Niestety nie tylko tym. Co i rusz dawał o sobie znać gwałtowny temperament malarza, który wielokrotnie sprowadzał go na manowce i przysparzał kłopotów.
Caravaggio dużo podróżuje, głównie po Lombardii, ale odwiedza również Wenecję. Obserwuje prace innych malarzy. Ostatecznie w 1592 roku przybywa do Rzymu. Tam trafia do warsztatu Giuseppe Cesariego. Powstają jego pierwsze znane obrazy: „Chłopiec obierający owoce”, „Chłopiec z koszem owoców” czy też „Chory Bachus”, który de facto jest ukrytym autoportretem Caravaggia. Mimo, że były to bardzo wczesne prace, to już widać w nich nowatorskie podejście do malarstwa i zapowiedź wielkiego wpływu Caravaggia na malarstwo barokowe. Obrazy są ekspresyjne, dekoracyjne, wiele w nich dynamiki i chaosu, przenikania się światła i cienia. Zupełnie inaczej niż to było w epoce renesansu. Obrazy opowiadają historie, skupiają się przy tym na wiernym, prawie fotograficznym, odtwarzaniu szczegółów. Tu nie ma mowy o płaskim obrazie, tu obraz żyje i prawie wychodzi z ram, a szczegóły są przedstawiane w sposób naturalistyczny.
Za pierwsze wielkie arcydzieło Caravaggia uznaje się namalowany w 1594 roku obraz „Grający w karty”. To on dał mu sławę i patronat kardynała Francesca Marii Bourbona del Montego. Powstają wtedy: „Chłopiec gryziony przez jaszczurkę”, „Bachus”, „Muzycy”, „Lutnista”. Malował też obrazy o treści religijnej: „Maria Magdalena pokutująca”, „Ekstaza św. Franciszka z Asyżu”, „Święta Katarzyna”. Postaci na tych obrazach ukazane są bardzo realistycznie. Mówi się wręcz, że Caravaggio strącił świętych z nieba i postawił na ziemi jako zwykłych ludzi. To zresztą często przysparzało mu kłopotów. Wykonywane na zlecenie dzieła były po prostu zwracane. Nie do przyjęcia było, aby święta miała twarz ladacznicy! Dobitnie widać to w cyklu trzech obrazów poświęconych świętemu Mateuszowi, a wykonanych jako dekoracja kaplicy Contarellich w kościele Świętego Ludwika Króla Francji w Rzymie. Są to: „Męczeństwo św. Mateusza”, „Powołanie św. Mateusza” oraz „Św. Mateusz i anioł”. Postać świętego bardziej przypomina na nich chłopa wyrobnika (brudne stopy!) niż uduchowionego ewangelistę. Ale to jest właśnie cały Caravaggio – skrajnie realistyczne przedstawienie postaci, mistrzowskie operowanie strukturą i światłem, technika chiaroscuro – zastosowanie kontrastu między światłem i cieniem tak, aby nasz wzrok podążał za światłem.
Obrazy Caravaggia to obrazy pełne emocji. Ale równie pełne emocji i burzliwych wydarzeń było całe jego życie. W kartotece kryminalnej pełno przewinień Caravaggia: napaści, rozbojów, obrażania innych, nadużywania alkoholu, wybijania okien w kamienicach, zaległości czynszowych. Wszystko to uchodziło Mistrzowi na sucho. Znamienici protektorzy trzymali nad nim parasol ochronny. Do czasu jednak. Nie można było spuścić zasłony milczenia na zabójstwo, a do takiego doszło w 1606 roku. Caravaggio w bójce zabił swojego przyjaciela Ranuccia Tomassoniego. Caravaggio musiał uciekać. Najpierw do Neapolu, gdzie namalował m.in. „Matkę Boską Różańcową”, następnie na Maltę, gdzie, namalował m.in. „Ścięcie św. Jana Chrzciciela” i w końcu na Sycylię, gdzie powstał obraz „Wskrzeszenie Łazarza”. Caravaggio doczekał się wprawdzie ułaskawienia, ale do Rzymu nie dotarł. Przyjmuje się, że zmarł 18 lipca 1610 roku w szpitalu w Porto Ercole w Toskanii. Okoliczności i miejsce śmierci artysty cały czas są jeszcze badane.
Caravaggio i jego nowatorskie podejście do barokowego malarstwa stało się inspiracją dla wielu młodych malarzy. Mimo to przez lata było ono zapomniane. Ponownie odkryty został dopiero w XX wieku. A przecież nie ulega wątpliwości, że Caravaggio był najbardziej wpływowym malarzem w historii sztuki.
Bardzo jesteśmy wdzięczni Pani Adriannie Gajdziszewskiej za ten arcyciekawy wykład.
Barbara Simon
W dniu 13 maja 2025r. wysłuchaliśmy kolejnego wykładu Pani Adrianny Gajdziszewskiej
p.t. „Geniusz Picasso”
Wykład poświęcony był życiu i twórczości Pabla Picassa – jednego z
najwybitniejszych artystów XX wieku, którego wpływ na rozwój sztuki nowoczesnej jest
nie do przecenienia.
Picasso był płodnym artystą, pozostawił po sobie ponad 13tys. obrazów, ponad 34tys.
ilustracji, ponad 100tys. szkiców i rysunków. Poza tym, tworzył ceramikę, rzeźbę, pisał
poezję, zajmował się scenografią, projektował stroje.
Pablo Dieo Jose Francisco de Paula Ruiz y Picasso ( pełne nazwisko) urodził się
25.X.1881r w Maladze (Hiszpania). Był synem artysty, nauczyciela sztuki Jose Ruiz y
Blasco i Marii Picasso. Miał dwie siostry; Dolores i Conchite ( zmarła w wieku 8 lat).
Pablo od najmłodszych lat, szkicował, rysował, malował. Był bardzo uzdolnionym
wrażliwym dzieckiem. Początkowo przede wszystkim malował ojca, matkę, siostrę.
Pierwsze prace podpisywał Pablo Ruiz, później stwierdził, że nazwisko matki Picasso jest
bardziej odpowiednie dla artysty.
Ojciec widział w nim wielki talent i zadecydował o wysłaniu Pablo do Szkoły Sztuk
Pięknych w Barcelonie. Jako 13-latek zdał egzaminy i został przyjęty do grupy
zaawansowanej. Po trzech latach Picasso przeniósł się do Madrytu i rozpoczął naukę w
Królewskiej Akademii. Picasso choć do końca nie był przekonany do akademickiego
podejścia do sztuki, to zgodnie z sugestią profesorów namalował duży obraz (2x2,5m)
„Nauka i dobroczynność”, za który zyskał uznanie profesorów, liczne dyplomy ,
stypendium i sławę. Nie znosił szkolnej dyscypliny, wolał spędzać czas w muzeum Prado,
oglądając dzieła wielkich mistrzów. Opuścił uczelnię i wrócił do Barcelony. Tam poznał
bohemę artystyczną. Dużo czasu spędzał z kolegami artystami w kawiarni „Cztery koty”,
gdzie malował, szkicował szukając swojego języka wyrazu. Tam też otworzył swoją
pierwszą wystawę.
Prace z tego okresu, to między innymi „Nauka i miłość” , „Autoportret” z 1896r.
Dotychczasowe osiągnięcia utwierdziły go o tym, że chce być profesjonalnym artystą.
Przeniósł się do Paryża, zamieszkał na Montmartrze. Tam nawiązał kontakty z bohemą
paryską Odwiedzał Luwr, gdzie podziwiał dzieła wielkich mistrzów francuskich.
Picasso wciąż poszukiwał nowych inspiracji .
Prace z tego okresu mają inną tematykę, kolory, style np. „Kobieta z kotem” 1900r. Widać
też wpływ innych artystów na jego twórczość np. E. Munck - obraz „Corrida” .
W Paryżu nawiązał ważne przyjaźnie, między inny z Carlosem. Casagemasem, który
w 1901r popełnił samobójstwo. Po śmierci przyjaciela Picasso popadł w depresję,
przeżywana żałoba ma duży wpływ na jego twórczość.
Rozpoczyna się okres niebieski (1901–1904)
W tym okresie paleta barw na jego obrazach się zmienia na błękitną, tematyka jest
smutna, przepełniona bólem, ubóstwem. Przykładowe prace z tego okresu to: „Pogrzeb
Casagemasa”, „Celestyna”, „Stary gitarzysta”, „La Vie”
Można też dostrzec w jego pracach wpływ wielkich mistrzów np. Van Gogha w
„Autoportrecie błękitnym”.
Kolejnym etapem twórczości Picassa był okres różowy (1904-1906)
Po uporaniu się z żałobą, Picasso zainteresował się życiem cyrkowców. Podobnie
jak oni, wciąż poszukiwał swojego miejsca w świecie. Życie cyrkowców stało się tematem
jego prac. W tym okresie w jego twórczości dominuje kolor różowy, cieplejsze barwy.
Obrazy z tego okresu to „Akrobatka na piłce” „Rodzina arlekina”, „Akrobatka z dzieckiem”.
Ważnym momentem w życiu Picassa było poznanie rodziny Steinów, znanych
marszandów sztuki. Pablo zaprzyjaźnił się z Gertrudą Stein. Umówił się z nią na sesję
portretową Z tych spotkań powstał najbardziej znany portret w świecie sztuki „Portret
Gertrudy Stein” (1905-1906)
Okres kubizmu (1907–1917)
Picasso z Georges'em Braque opracował zasady nowego, bardzo odważnego prądu
w sztuce – kubizmu. Nazwa stylu pochodzi od słowa “sześcian”, a jego założeniem jest
przedstawienie świata w postaci geometrycznych brył. W dziełach z tego okresu zmienił
styl, kolorystykę ( brąz, umbra), poszedł w stronę geometryzacji kształtów.
Przełomowe dzieło tego okresu: ''Panny z Awinionu"(1907)
Pierwszą, bardziej radykalną odmianą był kubizm analityczny. Obiekty przedstawione na
płótnie są rozbite na podstawowe, zgeometryzowane elementy, a następnie złożone
ponownie. W okresie kubizmu analitycznego powstają „Akordeonista” , „Człowiek z
gitarą”.
Kolejny okres to kubizm syntetyczny. Charakteryzował się jaskrawą kolorystyką. Do prac
doklejano także np. fragmenty gazet, tworząc trójwymiarowe kolaże.
Obrazy z tego okresu „Gitara”, „Stół muzyka”
W latach międzywojennych zmieniła się twórczość Picassa, sięgnął po formy
klasyczne, ale także eksperymentuje z nowymi technikami. Interesuje się rzeźbą, grafiką,
teatrem, projektuje dekoracje, stroje.
Malowane w tamtym okresie obrazy charakteryzują się żywymi kolorami, wiele z nich
przedstawia portrety bliskich.
Obrazy z tego okresu; „Trzej muzykanci”, „Matka i dziecko”.
Picasso miał również wpływ na rozwój surrealizmu w Europie.
Wiele też działo się w jego życiu prywatnym. Picasso spotykał się z wieloma słynnymi
artystami, podróżował, romansował. W 1918r poślubił Olgą Koklową- tancerkę zespołu
baletowego. Z tego związku ma syna Paola.
Szczególne miejsce w twórczości Picassa zajmuje „Guernica”, obraz który namalował
w 1937r jako protest przeciwko wojnie domowej w Hiszpanii, bombardowaniu miasta
Guernica. Obraz stał się jednym z najbardziej poruszających symboli sprzeciwu wobec
okrucieństw wojny i totalitaryzmu.
Kolejną kobietą Picassa była Maria Teresa Walter. Owocem ich namiętności była córka
Maya. Rozstali się w 1935 roku, kiedy artysta poznał nową kochankę, Dorę Maar –
artystkę, fotografkę.
Picasso chętnie portretował swoje muzy i kochanki.
Obraz „Czytająca kobieta ” jest portretem Marii Teresy Walter.
Namalował też "Portret Dory".
W czasie II wojna światowej Picasso pozostał w okupowanym Paryżu. Pod koniec
wojny wstąpił do Francuskiej Partii Komunistycznej.
Po wojnie artysta przeprowadził się do leżącej na południu Francji miejscowości Vallauris.
Okres twórczości powojennej Picassa jest bardzo bogaty i różnorodny. W tym czasie
malował, pisał, tworzył monumentalne rzeźby i ceramikę.
np. rzeźba „Kąpiący się”
Ostatnią kobietą Picassa była Jacqueline Roque. Poślubił ją w 1961 roku. Po śmierci
artysty Jacqueline popełniła samobójstwo.
W 1948r Picasso odwiedził Polskę. Był zaproszony na pierwszy Światowy Kongres
Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu, gdzie narysował słynnego gołąbka
pokoju (symbol kongresu). Odwiedził również Warszawę, Muzeum Narodowemu
podarował ceramikę, był w Wilanowie. Narysował także szkic warszawskiej syrenki.
Pablo Picasso zmarł 8 kwietnia 1973r. Został pochowany w zamku na południu Francji,
który kupił w 1958r.
Pablo Picasso był wielkim artystą. Jego wpływ na sztukę i kulturę jest nie tylko trwały, ale
nadal inspiruje nowe pokolenia artystów .
Anna Różycka