Na wykładzie 21 lutego gościliśmy nie pierwszy już raz, dr Renatę Zawistowską. Z wielką przyjemnością wysłuchaliśmy perfekcyjnie przygotowanego wystąpienia, popartego prezentowanymi rycinami i podobiznami omawianych postaci.
Zebrane dla nas pieczołowicie materiały dotyczyły królowej Cecylii Renaty, żony Władysława IV Wazy oraz dwóch ostatnich żon Władysława Jagiełły, Anny Cylejskiej i Zofii Holszańskiej.
Pani dr wystąpiła w stroju z epoki i przedstawiła nam wspomniane królowe jako żony, matki ale i kobiety, które zaznaczyły swój trwały ślad w naszej historii.
Dla zainteresowanych tematem krótkie streszczenie wykładu:
Cecylia Renata z dynastii Habsburgów córka Ferdynanda II Habsburg i Marii Wittelsbach urodziła się 16 lipca 1611 roku w Grazu. Męża poznała podczas wizyty w Wiedniu. Po długich ustaleniach 9 sierpnia 1637 w kościele Świętego Augustyna w Wiedniu odbył się ślub per prokura. Króla Władysława zastępował jego brat Jan Kazimierz. Po skromnej zdaniem Polaków uczcie Cecylia Renata wyruszyła do Krakowa. Przed kościołem św. Floriana powitana przez możnych udała się (już w wystawnej karecie) udała się na Wawel, a potem przez Niepołomice do Warszawy. Król wyruszył na spotkanie, ale rozczarowany jej urodą wsiadł na konia i wrócił do Warszawy(z Iłży). Królowa wjeżdżała od strony Ujazdowa w karecie ufundowanej przez króla przy huku 24 salw armatnich.Właściwe zaślubiny odbyły się w kościele Św. Jana 12 września 1637 roku. Następnego dnia w tym samym kościele odbyła się koronacja. Była to pierwsza koronacja poza Krakowem. Uczta wg Albrechta Radziwiłła była zbyt skromna ? 10 potraw. Nie wszystkie imprezy się udały, np. fajerwerki wybuchły wszystkie naraz.
Małżeństwo z Władysławem nie należało do udanych. Król miał liczne, piękne kochanki. Mimo ślubu z Cecylią, nie usunął z dworu swej faworyty, pięknej mieszczki lwowskiej Jadwigi Łuszkowskiej Ostatecznie Cecylia wymusiła na mężu pozbycie się Łuszkowskiej poprzez wydanie jej za mąż za starostę mereckiego Jana Wypyskiego. Cecylia miała dobre kontakty z rodzeństwem przyrodnim króla. Była dobra, skromna, oszczędna, pobożna(wychowana przez jezuitów), uwielbiała jazdę konną, operę i balet. Podczas trwającego siedem lat małżeństwa Cecylia Renata była w ciąży trzy razy. 1 kwietnia 1640 urodziła Zygmunta Kazimierza, który zmarł w wieku siedmiu lat. 8 stycznia 1642 przyszła na świat córka Marie Anna Izabela żyjąca zaledwie miesiąc. 23 marca 1644 Cecylia Renata wydała na świat martwą córkę, zaś następnego dnia zmarła wskutek zakażenia organizmu. Została pochowana Katedrze na Wawelu w Krakowie. Król boleśnie przeżył śmierć małżonki i nie krył żalu po jej odejściu - podczas pogrzebu, schorowany już, był niesiony na krześle. Władysław IV zmarł w 1648 roku. Cecylia pozostawiła po sobie dobrą pamięć wśród poddanych, którzy zapamiętali ją głównie z powodu jej świątobliwości.
Anna Cylejska- ur. w 1380 córka hrabiego cylejskiego Wilhelma von Cilli i Anny, jedynej córki króla polskiego Kazimierza Wielkiego. Wychowywała się na dworze stryja, była brzydka i bez posagu, dlatego chętnie oddał ją przybyłym posłom polskim. Nie spodobała się jednak królowi, zaczął więc zwlekać (dopóki nie nauczy się j. polskiego). Dyspenzy udzielił parze papież Bonifacy IX. Władysław II Jagiełło poślubił ją ją za namową panów krakowskich, w celu utrzymania unii Polski z Litwą i wzmocnienia swej pozycji, zachwianej po bezpotomnej śmierci Jadwigi. Od 1403 królowa Polski. Małżeństwo trwało 13 lat. Jagiełło był zazdrosny o wszystkie swoje żony. Kasztelan wiślicki oskarżył ją o zdradę. Zatrzymano rycerza Jakuba z Kobylan. Skandale nie służyły jednak interesom Polski. Pod koniec 1415 Anna zachorowała i 20 lub 21 marca 1416 zmarła w Krakowie. Została pochowana w katedrze na Wawelu w pobliżu ołtarza Św. Doroty .Z małżeństwa Anny i Władysława pochodziła urodzona 8 kwietnia 1408 córka Jadwiga, która zmarła w 24 roku życia.
Oskarżano o jej śmierć Zofię Holszańską, czwartą żonę Jagiełły. Na małżeństwo z nią namawiał go brat stryjeczny Witold. Nie chcieli jej panowie polscy-mówiono: miał 2 Laszki, 1 Niemkę , a teraz chce ruską dziewkę. Ślub odbył się na zapusty w 1421 roku. Kronikarz Długosz uważał to małżeństwo za niepotrzebne. Między małżonkami istniała spora różnica wieku-55 lat. Przybyli do Krakowa, gdzie Sonka zdobyła przychylność biskupa i 5 marca 1424 odbyła się w Krakowie ceremonia koronacyjna Zofii. Sytuacja młodej królowej nie przedstawiała się jednak najlepiej. Niechętna była jej córka Jagiełły z drugiego małżeństwa ?Jadwiga (w razie urodzenia syna przez Zofię przestawała być dziedziczką ojca). W tym samym roku urodziła syna Władysława. Drugi syn Kazimierz zmarł jako dziecko, a trzeci również Kazimierz znany jako Kazimierz Jagiellończyk- sam miał z Elżbietą Rakuszanką 13 dzieci.
Około 1430 roku zachorowała Jadwiga - córka Władysława Jagiełły i pasierbica Zofii. Pojawiły się oskarżenia, że została otruta przez macochę. Doszło do złożenia przysięgi oczyszczającej ? jednak relacja Jana Długosza na ten temat jest b. niejasna. Jadwiga zmarła 8 grudnia 1431 roku. Na Rusi Czerwonej rozszerzyły się plotki jakoby ojcem ostatniego syna królewskiego był jakiś rycerz. Zofia była kobietą młodą, piękną temperamentną, lubiącą się bawić. Jagiełło kazał uwięzić jej damy dworu, które torturowane wskazały rzekomych kochanków. Relacje między małżonkami nigdy nie były dobre. 1 czerwca 1434 roku Władysław II Jagiełło zmarł w Gródku.
Zofia Holszańska została wdową. W 1440 roku Zofia pożegnała obu synów, gdyż Władysław został królem Węgier i wyjechał do drugiego królestwa, zaś Kazimierz odziedziczył Wielkie Księstwo Litewskie. 10 listopada 1444 roku Władysław III poległ w bitwie pod Warną. Początkowo większość Polaków łudziła się nadzieją, że król przeżył i dostał się do niewoli. Gdy jednak nie nadchodziły żadne wiadomości o Władysławie, Zofia zaczęła starać się o polską koronę dla swojego młodszego syna.W następnych latach królowa-matka skupiała się na zarządzaniu Ziemią Sanocką, która była jej oprawą. W Sanoku mieszkała na Zamku Królewskim. W sumie spędziła w Sanoku 26 lat życia, będąc w regionie autorytetem i uczestnicząc we władzy.
Wspierała finansowo Akademię Krakowską, ofiarowała katedrze wawelskiej, jako votum koronacyjne, relikwiarz na głowę Świętego Stanisława(przeznaczony później na szczątki świętego Floriana). Zleciła tłumaczenie biblii , zwane ?Biblią królowej Zofii?, które jest najstarszym znanym przekładem Biblii na język polski.
Zofia Holszańska zachorowała latem 1461 roku. Jak podaje Jan Długosz dostała febry, rzekomo z powodu przejedzenia się melonami. Sądząc, że organizm sam przezwycięży chorobę, odmówiła przyjmowania lekarstw. Stan zdrowia królowej jednak szybko się pogorszył i Zofia zmarła 21 września 1461 roku na Wawelu. 28 września roku została pochowana w kaplicy Świętej Trójcy katedry wawelskiej w Krakowie, której była fundatorką.
Stanisława Błaut