Naszym Gościem na spotkaniu w dniu 26 kwietnia 2022 był historyk, publicysta, znawca historii kościoła dr Andrzej Gerlach. Udaliśmy się wspólnie w „podróż” do Tajnego Archiwum Watykańskiego, którego nazwę Papież Franciszek w 2019 roku zmienił na: Apostolskie Archiwum Watykańskie. Jest to olbrzymie archiwum gdzie  pieczołowicie przechowywane są miliony dokumentów pochodzących z ostatnich dwunastu wieków - od VIII do XXI - które dotyczą działalności najstarszej instytucji świata, jaką jest Kościół katolicki. Zbiory obejmują wszystkie kraje i narody.

       Przechowywaną korespondencję, spisy wyznawców, listy członków tworzyli w najdawniejszych czasach jedyni wówczas „piśmienni”- duchowni. Najwcześniejsze pisma niszczone często przez ogień, wodę, mikroby lub samych skrybów w obawie przed prześladowcami nie doczekały naszych czasów. Te, które przetrwały znalazły się w pierwszym  archiwum stworzonym przez  św. Wawrzyńca, męczennika/przypalany na rozpalonej kracie/ za odmowę wydania skarbów kościoła prefektowi Rzymu.

     Wobec coraz większej ilości dokumentów papież Sykstus IV oddzielił zbiory biblioteczne od archiwalnych i utworzył Bibliotekę Watykańską oraz Biblioteca sekreta. Najważniejsze  dokumenty umieszczono wówczas w Zamku św. Anioła. Późniejszy Papież Pius IV utworzył główne archiwum papieskie w Pałacu Apostolskim w Awinionie/ były później sprowadzane do Rzymu/

     Utworzenie Tajnego Archiwum Watykańskiego z dokumentów Biblioteca sekreta, Zamku św. Anioła i tzw. Kamery Apostolskiej nakazał papież Paweł V. Zbiory znajdowały się w trzech salach Pałacu Apostolskiego, pozostawały niedostępne dla osób spoza Watykanu, dlatego krążyły pogłoski tajemnicach tam skrywanych. W czasie wojen napoleońskich archiwum zostało przewiezione do Paryża. Wywieziono 3300 skrzyń, powróciło po 1815 r. o 1000 mniej.

      Dopiero w 1881 roku papież Leon XIII wydał zgodę na badania archiwów przez naukowców. Jednak do dziś przetrząsanie regałów jest zastrzeżone tylko dla wybranych po skomplikowanej procedurze. Prowadzący zaznaczył, że duże, ciemne drzwi/ widoczne na zdjęciu/ są zawsze zamknięte, a klucz ma tylko prefekt. Prowadzą one do pomieszczeń, w których trzyma się najbardziej tajne dokumenty, dotyczące osób żyjących czy aktualnych sytuacji politycznych.

    Tajne Archiwum zajmuje różnorodne pomieszczenia Pałacu Apostolskiego, ale przede wszystkim olbrzymi, wielopoziomowy, podziemny bunkier pod Dziedzińcem Szyszki Muzeów Watykańskich - jego budowę rozpoczęto za pontyfikatu Pawła VI, a inaugurował go Jan Paweł II w 1982 r.  Wśród dokumentów  odnaleźć można  polonika np. list króla Jana III Sobieskiego spod Wiednia do Innocentego XI, w którym napisał:"Venimus, vidimus, Deus vicit" /Przybyłem, zobaczyłem, Bóg zwyciężył/Dwie specjalnie klimatyzowane sale przeznaczone są do przechowywania najcenniejszych pergaminów.

   Gdyby wszystkie regały tajnego archiwum ustawić jeden za drugim zajęłyby 85 kilometrów akt.                 

 Zbiór obejmuje 1,5 milionów dokumentów, tysiące zdjęć zebranych w 160 działach. W latach 90-tych część archiwum skatalogowano elektronicznie. Słuchacze byli bardzo zaciekawieni, często zdziwieni np. tym, że dane każdego z nas są tam umieszczone, dopytywali o szczegóły. Serdecznie dziękujemy, mamy nadzieję na kolejne spotkania.

   Zamek św. Anioła i most św. Anioła         Pod Biblioteką Watykańską w  bunkrach       Klasztor na Monte Casino był miejscem gdzie  chroniono           połączony korytarzem z Watykanem.       mieści się Apostolskie Archiwum Watykańskie.                         dokumenty w razie niepokojów w Rzymie . 

                            Długie, podziemne  korytarze wypełnione regałami zwierającymi opisane skrupulatnie dokumenty.                               Widoczna praca konserwatora nad uszkodzeniami. 

                                                                                                                                                                                                                                                    Stanisława Błaut