Niemal w przededniu promocji ?Monografii królewskiego miasta Dobczyce? autor publikacji mgr Paweł Figlewicz spotkał się na wykładzie poświęconym historii Dobczyc w czasach zaborów ze słuchaczami naszego uniwersytetu.

      Okres zaborów to zmiany administracyjne, likwidacja polskich urzędów, sprzedaż dawnych królewszczyzn oraz nowy system podatkowy. Dobczyce należały do cyrkułu bocheńskiego, do diecezji tarnowskiej. Królewszczyznę nabył Jan Nepomucen Turnau. Zbudowany został wówczas kościół (1828-34)z elementów rozebranego w 1825 zamku. Zaborca wprowadził podatek katastralny (cesarz spłacał tym podatkiem szlachtę po uwłaszczeniu chłopów w 1848 roku). Mieszkańcy próbowali obejść ten restrykcyjny podatek budując domy od strony ulicy bez okien, niewielkie, często ze wspólnym z sąsiadem podwórkiem. Spis podatkowy sporządzony przez urzędników austriackich wg numeru inwentarzowego domostwa (1788) wykazał, że było 300 domostw. Sporządzony w 1825 inwentarz parafialny podaje już istnienie 400 domów.

     Austriacy zajęli ziemie polskie do rzeki Wisły. Lata 1860-73 to okres autonomii Galicji. Przywrócono samorząd, wzniesiono szkołę w centrum miasteczka, magistrat, sąd (zlikwidowany w latach 40, mimo protestów mieszkańców) wybudowano most, zrepolonizowano szkoły i urzędy. Powstała Krajowa Rada Szkolna, jednoklasową szkołę przekształcono w sześcioklasową. Około10-15% uczniów było pochodzenia żydowskiego. W klasach pojawiły się dziewczęta. Największym zakładem była garbarnia zatrudniająca ok. 67 osób.

      Nieocenionym źródłem informacji o dziejach miasteczka są dokumenty królewszczyzn, wspomniane spisy podatkowe, parafialne oraz kronika systematycznie prowadzona przez księdza Andrzeja Brańkę. Jest bogatym źródłem wiedzy o Dobczycach II połowy XIX wieku. Znajdziemy tam opisy wydarzeń religijnych, politycznych, społecznych, klęski żywiołowe jak również charakterystyki niektórych parafian. Był proboszczem w Dobczycach przez 31 lat, zmarł w 1905 roku. Pan Figlewicz zaapelował do zebranych o przechowywanie pamiątek, zdjęć, dokumentów, nagrań, które w odpowiednich rękach mogą stać się przedmiotem nowych badań nad historią naszej miejscowości. Dziękujemy serdecznie !