Demencja – nasz problem.

Co powinniśmy wiedzieć o demencji.

Problem demencji przybliżył nam dr Andrzej Fiertak na wykładzie 14 maja 2024r. W pierwszej części przedstawił budowę i funkcje mózgu oraz zmiany chorobowe w nim zachodzące, będące przyczyną demencji.   

Demencja, inaczej otępienie, to przewlekła, zapalna choroba mózgu.

Skalę problemu obrazują liczby. W Polsce na demencję choruje 500 tysięcy osób. Na świecie co 3 sekundy rozpoznaje się kolejny przypadek. Wg WHO choroba Alzheimera i inne otępienia są na 5 miejscu wśród przyczyn zgonów. Do 2050 r. będzie 3 razy więcej osób z demencją: 152 miliony.

Przeprowadzono wiele badań dotyczących przyczyn demencji. Niestety ostatecznych konkluzji ciągle brak. Podstawowym czynnikiem jest wiek.

Choroba dotyka głównie osoby po 65 roku życia, przy czym ryzyko zachorowania wzrasta wraz z upływem lat. Procentowo przedstawia się to następująco: 65 - 74 lat 3%, 75 - 84 lat 17%, 85 lat i więcej 32%.

W obrębie demencji znajdują się różne choroby: choroba Alzheimera - zachorowalność 50 - 60 %, demencja naczyniowa, na którą zapada 20- 30% chorych, demencja z ciałami Lewy'ego - 10 - 25% oraz demencja czołowo - skroniowa - 10 - 15%.

Choroba Alzheimera rozwija się podstępnie, początkowo nie niepokoi. Zmiany są obserwowane głównie w płatach skroniowych i ciemieniowych mózgu.

Demencję naczyniową wywołują uszkodzenia naczyń krwionośnych w mózgu. Arytmia, migotanie przedsionków, kumulacja mikroudarów powodują chorobę.

" Co dobre dla serca jest dobre dla mózgu".

Ciała Lewy'ego znajdują się w pniu mózgu. Ich nieprawidłowe funkcjonowanie wywołuje chorobę Parkinsona.

Otępienie czołowo - skroniowe zaliczane jest do grupy schorzeń neurozwyrodnieniowych.

Wykładowca zwrócił uwagę, że nawet zaniedbana choroba przyzębia lub jakikolwiek stan zapalny rozwijający się w organiźmie powoduje rozwój różnych chorób, w tym demencji - choroby zapalnej.

Trzeba przyznać, że problem jest ogromny i dopóki nie mamy z nim bezpośrednio do czynienia, nie zdajemy sobie sprawy, z czym muszą mierzyć się zarówno chorzy jak ich najbliżsi i opiekunowie.

Dziesięć znaków ostrzegawczych demencji to: problemy z pamięcią, trudności w wykonywaniu codziennych czynności, problemy z użyciem właściwego słowa, dezorientacja co do czasu i przestrzeni, kłopoty z oceną sytuacji, problemy z realizacją zadań i planów, chowanie rzeczy w dziwne miejsca, zmiany w nastroju i zachowaniu, trudności w orientowaniu się przestrzennym.

Przejmującym obrazem zachowania chorego na demencję były zaprezentowane przez wykładowcę fragmenty filmu "Ojciec" w reżyserii Floriana Zellera z mistrzowską rolą Anthony'ego Hopkinsa. Kolejne sekwencje ukazywały postępowanie otępienia u bohatera - zmiany nastroju, niedbanie o wygląd, złość i agresję, mieszanie faktów, momenty chorobliwego ożywienia a po nim apatię, wreszcie zagubienie, z którego chory zaczyna sobie zdawać sprawę, co powoduje depresję. Wstrząsający jest ostatni obraz. Bohater płacze, zachowuje się jak małe dziecko, tuli do opiekunki. Kompletnie nie wie, gdzie jest i skąd się tam wziął. Film pięknie uczy, jak należy postępować z chorym. Wyciszać emocje, spokojnie odpowiadać na pytania, uspokajać, kierować myśli na przyjemne sytuacje, dobre wspomnienia, proponować spacer, czytanie.

Chorzy na demencję nie mogą być izolowani. Odosobnienie pogłębia chorobę, powoduje głęboką depresję. Chory "prosi": porozmawiaj ze mną, przyjdź do mnie, spotkaj się ze mną, przeczytaj mi, weź mnie na spacer, wysłuchaj mnie, spytaj, co lubię robić i uczestnicz w tym ze mną, pozwól uczestniczyć mi w spotkaniach rodzinnych i towarzyskich, nie wstydź się mnie, bądź cierpliwy.

Dzisiaj nie ma niestety lekarstwa na zatrzymanie demencji, są jedynie takie, które spowalniają proces chorobowy.

Demencję diagnozuje się głównie metodami psychologicznymi, na przykład testem rysowania zegara czy arkuszem odpowiedzi związanymi z orientacją w czasie i przestrzeni, zapamiętywaniem, liczeniem, funkcjami językowymi.

Niejedni z nas mieli lub nawet mają do czynienia z chorymi na demencję. Problem dotyczy znajomych, rodziny. Wiemy o sławnych ludziach i ich problemie (Ronald Reagan, Margaret Thatcher, Robin Williams czy Bruce Willis).

Możemy bronić się przed otępieniem aktywnością fizyczną dla serca i umysłową dla mózgu, w czym bez wątpienia pomagają nam zajęcia na naszym uniwersytecie, a także spotkania towarzyskie i bycie ze sobą. Nie zaniedbujmy żadnej aktywności i czerpmy radość z każdej chwili.

Życząca wszystkim nieustającej mentalnej sprawności

                                                                                                           Ewa Kozłowska