W dniu 28 maja 2024r wykład wygłosił prof. dr hab. Tadeusz Gadacz, który był pierwszym  asystentem i doktorem ks. prof. Józefa Tichnera.  

Tematem wykładu była "O myśleniu w czasach bezmyślności".

Myślenie wydaje nam się tak oczywiste, codzienne, że nie zwracamy na nie uwagi.  Już Arystoteles porównał myślenie z oddychaniem. Stwierdził, że człowiek bezmyślny jest w równym stopniu martwy, co ciało pozbawione oddechu. 

Człowiek, który myśli właściwie, żyje na wyższym poziomie. 

Dzisiaj, w dobie rozwoju nowych technologii i szerokiego dostępu do wiedzy, doświadczamy braku krytycznego myślenia, naiwności, kwestionowania naukowych  autorytetów np. dotyczących szczepionek. W internecie pojawiają się różnego rodzaju twory  kształtujące naszą rzeczywistość. 

  Natura dała nam potencjał intelektualny. Intelekt ma charakter narzędziowy, odnosi się  do zdolności uzyskania i wykorzystania wiedzy, rozumienia myśli. 

Dzięki intelektowi stworzyliśmy dzieła, które są naszą chlubą, ale również takie, które są  przekleństwem tego świata. Wiedza jest źródłem władzy, otwiera szerokie możliwości dające przewagę i panowanie nad światem . 

  Nie możemy sprowadzać myślenia do czynności intelektu.  

Od intelektu należy odróżnić rozum. 

Każdy z nas ma jakieś przekonania, czasami nazwane wiarą. Nie ma ludzi niewierzących.  Każdy w coś wierzy. Różnimy się przedmiotem wiary, przekonaniami, poglądami.  Przekonania są kształtowane przez źródła uniwersalne, takie jak; 

– epoka historyczna ( dziś żyjemy w okresie postmodernizmu ) 

– kultura, język ( żyjemy w epoce obrazu, a nie słowa, co ma bardzo negatywny  wpływ na nasze postrzeganie świata)  

Czynniki indywidualne kształtujące przekonania to: 

– tradycja ( myślimy w tradycji w jakiej zostaliśmy wychowani, wykształceni) – zdarzenia ( przypadkowe zdarzenia próbujemy racjonalizować ) 

– wolność (czynnik, na który mamy wpływ) 

To nasza wola decyduje co jest dobre, a co złe. 

Przekonania są bardzo ważne, bo tworzą istotę naszej tożsamości.  

Posiadając zbyt mocne przekonania stajemy się dogmatykami. Dogmatyzm zabija  myślenie, może przekształcić się w fanatyzm. 

Natomiast zbyt słabe przekonania powodują, że stajemy się cynikami, którzy zmieniają  swoje poglądy w miarę potrzeb „jak wiatr zawieje”.  

 Różnica między intelektem a rozumem.   Intelekt nie jest ani dobry ani zły. Jest to procedura racjonalna, która jest neutralna  w stosunku do wartości i etyki. Intelekt myśli dobrze, gdy działa sprawnie i szybko. Jeżeli mówimy; myśleć dobrze to musimy rozróżnić intelekt od rozumu.  Myślenie dobre, to kierowanie się dobrem, wymiarem etycznym 

Intelekt zajmuje się fragmentem rzeczywistości, zaś rozum myśli całościowo.  Rozum dociera do istoty rzeczy, intelekt działa tylko powierzchownie. Rozum potrzebny  jest człowiekowi do ocenienia wymiaru etycznego, czy coś jest dobre, czy złe.   Myślenie rozumne doprowadziło do pojęcia dobromyślności, które dla Pana prof.  jest synonimem etyki myślenia. 

Dobromyślność jest tożsama z rozumem. Myślenie potrzebuje dobra, a dobro potrzebuje  myślenia . Nie ma dobra bez myślenia  

Niebezpieczne dla nas jest rozejście się rozumu i intelektu. Wtedy popadamy w  alienację. Alienacja polega na tym, że tworzymy instytucje, twory, technologie, nad którymi później nie umiemy zapanować. Np. wyprodukowanie bomby atomowej. 

 Aspektem alienacji jest dominacja życia materialnego nad wymiarem duchowym.  Dominacja rzeczy prowadzi do dominacji posiadania nad byciem. 

Kiedyś najważniejsze było kim jesteśmy. Dziś ważniejsze jest co posiadamy, jakie mamy  kompetencje, umiejętności . Nie cenimy ludzi za to kim są, tylko za to co posiadają.  Następnym aspektem jest rozpad więzi społecznych. Coraz rzadziej się spotykamy,  rozmawiamy ze sobą . Korzystając z nowych technologii, prawie wszystkie sprawy  możemy załatwić online, nie musimy kontaktować się, rozmawiać z ludźmi.  Dają do myślenia przykłady podane przez wykładowcę robotów zastępujących ludzi, Sanktus - robot pomagający samotnej osobie w modlitwie ( w każdej religii) oraz  robot do ostatecznego pożegnania, który pomaga nam odejść z tego świata.  Nie ma ludzi, rozmów, bliskości, emocji. 

  Kolejnym przejawem alienacji jest otaczanie czcią produkcji i konsumpcji . Jesteśmy  zafascynowani samym kupowaniem, nie zastanawiamy się nad koniecznością zakupu.  W świecie produkcji i konsumpcji, człowiek stał się przedsiębiorstwem, a jego życie to  kapitał, który musi odpowiednio zainwestować. Jak inwestycja się powiedzie, to  odniesie sukces.  

Sukces teraz jest ważniejszy od szczęścia. Rzadko pytamy czy jesteśmy szczęśliwi,  częściej jakie mamy osiągnięcia. Sukces i szczęście to nie to samo. 

  Wykładowca uważa, że bardzo ważne jest kształceniu rozumu, uczenie myślenia  i szacunku do rozumu. To zadanie powinno być realizowane przez szkolnictwo wyższe ( do którego nasze UTW też zaliczamy � �). 

  Anna Różycka